Кашни ҫулах, ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче, Чӑваш чӗлхи кунне уявлатпӑр. Ҫак уяв вӑл чӑвашсене ҫутта кӑларнӑ Иван Яковлевич Яковлев ҫуралнӑ кунӗпе ҫыхӑннине пурте пӗлеҫҫӗ пулӗ.
Патӑрьелӗнчи пӗтӗмӗшле вӑтам пӗлӳ паракан шкулта та чӑваш чӗлхине сума суса ирттерекен ӗҫ-хӗл пуҫланнӑ. Чи малтанах 8-мӗш классем хӑйсен пӗлӗвне, тавракурӑмне «Мӗн? Ӑҫта? Хӑҫан?» брейн-рингра (ют чӗлхерен куҫарсан вӑл ӑс-тӑн вӑййине пӗлтерет) тӗрӗсленӗ.
«Вӑйӑра ачасен ҫирӗп ӑс-тӑнӗ палӑрчӗ. Анчах та ӑслинчен ӑслӑраххи пур тени тӳрре тухрӗ», — тесе пӗлтереҫҫӗ Патӑрьел ял тӑрӑхӗнче. Пӗрремӗш вырӑна Игорь Богданов, Елена Фролова тухнӑ. Иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗш вырӑнсене Николай Ивановпа Даниил Попов пайланӑ.
Ҫиччӗмӗш классем вара И. Я. Яковлев ачалӑхӗпе паллашнӑ. Кунта ҫамрӑк Иван Пӑрӑнтӑк шкулӗнче вӗреннӗ самантсене аса илнӗ. Вӗренекенсене И.Я. Яковлев вӗреннӗ ҫын пулма ӗмӗтленни, унӑн ырӑ кӑмӑлӗ, сӑпайлӑхӗ, шухӑшӗ кӑсӑклантарнӑ.
Патӑрьел районӗнчи ялсене пӑралуксӑр интернет ҫитнӗ. Ҫакна «Ростелеком» компани «Устранение цифрового неравенства» (чӑв. Цифрӑри танмарлӑха пӗтересси) проекта пурнӑҫа кӗртнӗ май асӑннӑ районти пӗчӗк ялсенче тӗнче тетелне кӗмелли 18 точка хута янӑ.
Wi-Fi точкисем Пӑлапуҫ Нурӑс, Ишлӗ, Именкасси, Кӗҫӗн Арапуҫ, Тикеш, Еншик, Чӑваш Ишекӗ, Пӳртлӗ, Каншел, Анат Чакӑ, Сител, Тури Тӑрмӑш, Анат Тӑрмӑш, Вӑтаел, Тӗрӗньел, Ҫӑл Атӑк, Ксыл-Камыш, Тури Чакӑ ялӗсене вырнаҫтарнӑ. Ун валли 100 километр оптика тӑснӑ. Wi-Fi сигналне 100 метрта тытма пулать. Ун валли асӑннӑ модульлӗ карас телефонӗсем, смартфонсем, ноутбуксем, планшетсем тата ытти ҫавӑн йышши хатӗр кирлӗ.
Иртнӗ ҫул Wi-Fi точкисене Муркаш тата Хӗрлӗ Чутай районӗсенчи 18 яла вырнаҫтарнӑ. 2018 ҫул вӗҫлениччен 328 яла ун пеккисене ҫитересшӗн.
Кӑҫал республикӑри ял хуҫалӑх предприятийӗсем хире пӗлтӗрхинчен пилӗк кун маларах тухнӑ. Кун пирки ӗнерхи Правительство ларӑвӗнче ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов пӗлтернӗ.
Чӑн та, Елчӗк районӗнчи «Прогресс» обществӑра ака уйӑхӗн 8-мӗшӗнче кӗрхи культурӑсене апатлантарма пуҫланине эпир пӗлтернӗччӗ-ха. Анчах елчӗксенчен маларах улатӑрсем хире тухса ӗлкӗрнӗ. Унти «Митра» тата «Новь» тулли мар яваплӑ обществӑсем, Н.Н. Назарован хресчен-фермер хуҫалӑхӗ ака уйӑхӗн малтанхи кунӗсенчех кӗрхи тулла удобрени сапма тытӑннӑ.
Ӗнерхи куна илсен, республикӑри 19 районта ҫурхи ӗҫсене тытӑннӑ. Патӑрьел районӗнче сухан вӑррине акма пуҫланӑ, ҫуртри тӗштырӑна та акма тытӑннӑ. Шӑмӑршӑпа Патӑрьел районӗсенче ҫурхи культурӑсене 98 гектар ҫинче акса хӑварма та ӗлкӗрнӗ. Пӗтӗмпе вара кӑҫал 580 пин гектар ҫинче тыр-пул акса туса илме палӑртнӑ.
Космонавтика кунне халалласа Патӑрьел районӗнчи Пӑлапуҫ Пашьелӗнчи вӑтам шкулта сахал мар мероприяти иртнӗ. 5-мӗш класра чӑваш чӗлхи урокне те Светлана Никитина вӗрентекен ытти чухнехинчен урӑхларах йӗркеленӗ. «Ҫӗнӗ сӑмахсем (неологизмсем)» темӑна урокра космоспа та ҫыхӑнтарнӑ.
Ю.А.Гагарина аса илсе ачасем илемлӗ предложенисем йӗркеленӗ, чи ӑнӑҫлисене суйласа тетрадь ҫине куҫарнӑ. Екатерина Матвеева вара вӗсене пӗр йӑнӑшсӑр доска умӗнче ҫырса пынӑ. Чӑваш ҫӗрӗ ҫитӗнтернӗ А. Николаев, М. Манаров, Н. Бударин ячӗсемпе мӑнаҫланнӑ пиллӗкмӗшсем, космос паттӑрӗсене халалланӑ кӗнекесемпе паллашнӑ, презентаци те пӑхнӑ, вӗрентекен ыйтӑвӗсене хуравланине пӗлтереҫҫӗ вырӑнти ял тӑрӑхӗнче.
«А.Г. Николаев та, Ю.А. Гагарин та пирӗн пекех ял ачи пулни савӑнтарчӗ. Тен, пиртен хӑшӗ те пулсан космонавт пулӗ, хальлӗхе лайӑх вӗренмелле, сывлӑха ҫирӗплетмелле…», - пӗтӗмлетнӗ ачасем.
Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн артисчӗ Александр Кураков паян 55 ҫул тултарнӑ.
Хыпар ятӗнче курак таврӑннӑ чухне ҫуралнӑ терӗмӗр те, тӑван тӑрӑха кӑнтӑр енчен ҫав кайӑксем тата маларах таврӑнаҫҫӗ-ха, Александр Кураков вӗсенчен мӗн тесен те кӑшт юлнӑ.
Патӑрьел районӗнчи Сӑкӑтра ҫуралса ӳснӗ каччӑ 1983 ҫулта Мускаври М.С. Щепкин ячӗллӗ театр училищине вӗренсе пӗтернӗ. Артист ӑсталӑхне ҫӗршывӑн тӗп хулинче туптанӑ нумай ҫын пекех уншӑн та Шупашкарти академи драма театрӗ тӑван пулса тӑнӑ. Ҫав вӑхӑтра вӑл, ытти ӗҫтешӗ пекех, чылай сӑнар калӑпланӑ. Пысӑккине те, пӗчӗккине те юратса вылянӑ. Театр ӳнерне аталантарма тӳпе хывнӑшӑн ӑна Чӑваш Енӗн Культура министерствин Хисеп грамотипе чысланӑ.
Патӑрьелсем хайсен ентешӗсене асра тытса тата Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкне халалласа «Янӑра, чӑваш сӑмахӗ» сӑвӑ хитре вулакансен конкурсне ирттернине эпир пӗлтернӗччӗ. Вӑл тӑрӑхри культурӑри паллӑ ҫынсенчен пӗри вӑл, аса илтеретпӗр, Юхма Мишши. Сӑкӑтра ҫуралнӑскер кӑҫал 80 ҫул тултарать.
Ыран, ака уйӑхӗн 14-мӗшӗнче, 14 сехетре, Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче ҫыравҫӑн сумлӑ кунне халалласа юбилей каҫӗ иртмелле.
Республикӑн Культура министерстви Юхма Мишшин пултарулахӗ калӑпӑшлӑ тесе хакланӑ май вӑл писатель те, поэт та, драматург та, академик та, историк та, философ та, публицист та, тӑлмачӑ та тесе палӑртать. Унӑн кӑларӑмӗсен йышӗ 300-тен те иртнине, унӑн хайлавӗсене ҫынсем юратса вуланине пӗлтерет.
Ака уйӑхӗн 10-мӗшӗнче Патӑрьел районӗнче рейс автобусӗ ҫаврӑнса ӳкнӗ. Телее, никам та вилмен. Ҫапах аварире виҫӗ ҫын суранланнӑ.
Пӑтӑрмах «Ҫӗрпӳ — Чӗмпӗр — Яманчӳрел» ҫулӑн 7-мӗш ҫухрӑмӗнче пулнӑ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, «Лада Ларгус» урапан 56 ҫулти водителӗ, ӳсӗрскер, транспорт хирӗҫ килекен ҫул ҫине тухнӑ. Хусантан килекен автобус водителӗ унпа пырса ҫапӑнас мар тесе сылтӑмалла пӑрӑннӑ та ҫул хӗррине тухса кайнӑ, ҫаврӑнса ӳкнӗ.
Салонри 15–28 ҫулсенчи ҫынсем суранланнӑ. Вӗсене пӗрремӗш медицина пулӑшӑвӗ панӑ та киле янӑ. Палӑртмалла: аварире айӑплӑ ҫынна унччен те водитель правинчен хӑтарнӑ. Халӗ пуҫиле ӗҫ пуҫарас ыйтӑва сӳтсе яваҫҫӗ.
Пуш уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Питӗрте иртнӗ Пӗтӗм Раҫҫейри канашлура РФ вӗренӳ министрӗ Дмитрий Ливанов Чӑваш Ен шкулсем тӑвас енӗпе чи малта пыракан 5 регион йышне кӗнине палӑртнӑ.
Малтисен йышне кӗнӗ регионсем, дотациллӗ пулсан та, ятарлӑ проект пурнӑҫа кӗричченех шкулсем хута янӑ.
Сӑмах май, юлашки 5 ҫулта Чӑваш Республикинче 8 шкул ӗҫлеме тытӑннӑ. Вӗсем Йӗпреҫ, Патӑрьел, Тӑвай, Вӑрмар, Сӗнтӗрвӑрри районӗсенче, Шупашкар районӗнчи Янӑш ялӗнче хута кайнӑ. Пӗтӗмпе 1645 вырӑн ачасем валли хатӗрленӗ.
2015 ҫулта Комсомольски районӗнче шкул хута яма тытӑннӑ. Кӑҫалхи ҫурла уйӑхӗччен ӑна туса пӗтермелле.
Проектпа килӗшӳллӗн, Чӑваш Енре 32 шкул хута яма, ҫӗнетме палӑртнӑ. Тепӗр 64 шкула юсама та плана кӗртнӗ.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Октябрьскинчи (Ӗсмелти) ача-пӑчан ӳнер шкулӗнче Элли Юрьев ячӗпе астӑвӑм каҫӗ ирттернине эпир пӗлтернӗччӗ.
Пурӑннӑ пулсан паллӑ художник ӗнер сакӑрвунӑ ҫул тултармаллаччӗ. Аса илтеретпӗр, Элли Юрьев — Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ тата халӑх художникӗ, академик, К. Иванов ячӗллӗ Патшалӑх премийӗн лауреачӗ, Пӗтӗм Раҫҫейри геральдика обществин член-корреспонденчӗ. Красноармейски районӗнчи Кӗҫӗн Шетмӗре ҫуралнӑ.
Элли Юрьева асӑнса Патӑрьелти тӗп вулавӑшра «Выдающиеся люди Чувашии: Элли Юрьев» (чӑв. Чӑваш Енӗн паллӑ ҫыннисем: Элли Юрьев) кӗнеке куравӗ хатӗрленӗ. Унти материалсем тӑрӑх художник Чӑваш Енӗн Патшалӑх гербӗн тата Патшалӑх ялавӗн, Шупашкар хула гербӗн тата ялавӗн авторӗ пулнине те пӗлме пулать.
Патӑрьел районӗнче «Янӑра, чӑваш сӑмахӗ» сӑвӑ хитре вулакансен конкурсӗ иртнӗ. Ӑна унти 2-мӗш вӑтам шкулта йӗркеленӗ. Конкурса Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкне тата чӑваш поэт-юбилярӗсене халалланӑ.
Юбилярсенчен пӗри — Раиса Сарпи. Вӑл патӑрьелсемшӗн уйрӑмах ҫывӑх ҫын, мӗншӗн тесен ҫак тӑрӑхра ҫуралнӑ. 65 ҫулти поэт, куҫаруҫӑ, 40 ытла сӑвӑпа калав пуххин авторӗ ачасемпе аслисем валли чӑвашла та ҫырать, вырӑсла та. Ун сӑввисемпе юрра хывнӑ хайлавсем 300-тен те иртнӗ.
Тепӗр юбиляр — Юрий Сементер. Чӑваш халӑх поэчӗ 75-е ҫитрӗ. Ҫак вӑхӑтра вӑл 40 ытла кӗнеке кун ҫути кӑтартнӑ. Унӑн сӑввисене те композиторсем хаваспах кӗвве хываҫҫӗ. Ун йышши сӑвӑ шучӗ 600-ех ҫитнӗ. Уйрӑмах паллӑ юрӑсенчен «Уҫланкӑри палан», «Аякри тантӑша», «Ҫыру ҫырсамӑр салтаксем патне» йышшисене асӑнма пулать. Юхма Мишши те Патӑрьел тӑрӑхӗнче ҫуралнӑ. Кӑҫал вӑл 80 ҫул тултарать.
«Янӑра, чӑваш сӑмахӗ» конкурса 16 шкулти 5–11-мӗш классенче вӗренекен 39 ача хутшӑннӑ. 5–6-мӗш класрисенчен Патӑрьелти 2-мӗш шкулти Софья Григорьева, 7–8-мӗшӗнчисенчен Туҫари Анастасия Сугутская, 10–11-мӗшӗнчисенчен Сӑкӑтри Виктория Елагина ҫӗнтернӗ.
+16.3 °C